Freiburger historische Bestände - digital

Omithologia^ LithXIX. Parstll.

fchim confunduhtinterpretatiorieto & A

Tinfchemet, vtetiam aliatumqttarundam. Sed do&ioribus vide-
turvoxlanfchuph, omnirio attern ho&urnam, ricmpe Nocluatoj
autStrygem fignificareiquaj acrepttfculo denominetur. CjrcnuS
^'onanas quibnfdam Arabibusetiam Baskak dicitur,item Cinnana,vel Ciri-
naria potius: nam Cinnaria.inqutt Syluaticus.eft Cinnus (Cycnusj
auis.Grgci s«;>tvovdicUnt,Latini Cycnum.vcl Cygnttm c ing muta-
to. Ornithologus Cygnum mahult fcribi, & frequentitts LatinoS,
|ty 1 quamfuo VocabulojOIorem vOcareaflerit. Virgilitts Vttocjtte vfus
oiogu, eft,item Ouidius, & Horatius j Martialis,aliique. Kt/xv^autem
Graic.e dicithr, vt nonnulh Grammatici,tefte Varrino,coniiciunti
eoj quod cibi iriuehiedi caufa cccnum pre, cajterisanitoalibtts fcru-
tari, & turbare foleat, ^rat» HvkvZv rbo hvv. Alil fotmant a verbb
xXa, quod ( inquiunt) eft §mw, ld eft, vocem edo, fiue cIamo,fit

ur

pttrpureurri
drttjirn.

quistemere , ac himis arroganrer j rrie ih aliosintteelrumafguat..
e Maro ih prirhis {PoetischimPoetam expiicare cupio) nobilifli- tAerieid.6*
mus ille carminhmfcriptoriluminisphlchritudihemiacfpiendo- Lumen cui
rerri indicatttrtts, id purpureum vocauit hoc vetfh:
■^;rS Largior hic cdmpos &ther, & lumine vefiii
\ Putpureo.* i- ,t,
Et eum imitatus Ouidius:

L&taqueputpUfed lucetefulfit humui.
EodetoplanefenfuidemMantuahusfolempurpurettm,h.e.fpieri- §0j
didiflimam,aciucuhdiflimamlucemedentemappellauit,canens: r"

Purputeoimietfolei, ac candidd luni
Sydefd.

reus.

x.\va>, vndefcJk*©-, quafifc*t/>c®->:eftenimauis clamofa,ficut Anfer
quoque : vel a tererecollo,o«t;>tXe^gi)£^vwt^^Xav,®^V8xw-
kAi^. Sed quairendumjan potius, per onomatopceiam fic appelle-
tur : nam & IfidorUs Cycnum st canendb appellatttm efle ait, eo>
^0r vnde cluod Catminis dulcedinem modulatis Voribus fundit. Olotem
^icatur> vero.qUod totus plumis fit albus: hullusenim,inquit, theminit B

Cycnum higrum. O"/^ enim Grarce totum dicitUr : atque hinc
"olor. forte ScOppa noftri a:ui grammaticus cum afpiratione Holorferi-
c *n<4n»ot. k'1, Perottus fecundum quofdam quafi d^ovopcuov, id eft, totum
'"P-liy^ candidumjid eft,totum pulchrttm potius dici aflerit.Nohnulli alii,
vt annotat c BaptiftaPius Borioniehfis, Oloris etymum deriuant
ab bPap&tit, id eft.defpicientia, vtFulgehtius Placides $ Cjuodinui-
cem dcpafcanthaiaUes. &J^(|^Hefychio,&VarinoetiamCycnus
eft,quanuis etiam Gilicia: fluuius quidam ita VOcetur: alioquin
x.vo\oioxytohum eftgloriofusjincIytttS,celebris. Apud Gloflbgra-
Cyprinus. phumjtdiev®-, ^voy^oo-^ tanc|uamfyttonymaIeguttttri\ Graici noftri
fa?culi Cyprinum dicunt. Horatioquattdoque«/«*/£#*,quandoque
etiam alts canortts appellatur,Ouidio auis ttlba}volucrttfLuminea,A-
iei Cayfiritesi & alibi Virgilio Anfer Amj/ct&us, quofliam d Iuppitcf
transformatus in Cycnum Arnyclis La?dam comptcflit.

CyrUAmid&oformofiorAfifereLa.ds..
Italis plerifc^uc Cigno dScitur.Scoppa Italus etiam to Cmdvocnn ait,
corrupte nimirum. Venetiis Cefano, qua: vox ad Germanorum, &
Belgarum iSvw^ajceedit.Ferrariaj C//i»B«Hifpanice Cifne,Gz\\i-'
ce Cyne,yt\Cygne. SaxonibUs, & Heluetiis etiam Olb,Elbs, vel Vt ^
ahi fcribuntjE^jO/t'/^, Anglis a Svvan. Illyricis Labut.

G E N V S , F O R M A i D E-

fcfiptio.

-ycni ioloh i^««isf»inquit AlbettUs, videturgenerii Anfertnieffetum rofirifi-
\.^gma,tum pedum,Vicluque: temporepugn& etiam fibilaUWt Anfer^
Et ex co.vtapparet,Turnerus, Forma,inquit, vi8udueAnferifimi+
iUifedmultomaior,tottUcandidUiipedibmnigriSi Eft vcrocolor hu-
ius iiUtis tanti candoris,vt palfim pro candidiffimd.tefte Thylcfio,
colbr Cycneus, fiue Oloriuus accipiatur. Plihius Medcs, fcribir*
Gafidanemgcmmammittere, coloris Olorini, ideft, candidifli-
mam;imoveroSVri,vtanhOtat a GuhelmUsPaftregius, Cycnuni

pu

Ver quoque, qupd St cceli clemehtia ihcuhdum fit > & deiedabile yer purpu^
hominibus>& pulchtum ptopter varioS j jjhoslaigitur, flores,put- reUr^.
burcurh eidem dicit\ir,vbi au:

Hicverpurpureum,varios hicfiuminacircufA
Fundit humtisfiores.

Floresihfuper,quod non minhs,c[Uam ipfa oiini putphra, bb.e- plores pUi.-
dent>& contemplantes remorSntUr, purpurei ab eb Vocitantur: pmei,
' % tlU (apes) continuo faltm, fyluaf^ueperagranh
Vitrpurebfque ni^tuntftores &fiumtna libani.
itapbftremo AlbinoUanus candorembrachiorumeiegantiffimum, Brachia puir-
atq, fplendidiflimumdei^ominatUrUSjeaait effejpurpurea candidio • pUrea.
faniue. Addahi pUrpurametiamhOnhUhqUam accipi pro verbb- Verboru ele-
rum elegahtiaiVt modo ad Cycnum regrediatut oratib hoftra,pen, gailtia purph
harum eius mollicies i Pbetisnplurimum celebratur, qua: iu iecliis ra dicitiir.
mirum eft,quahtUm expetahtUiiVt fuo poftloco dicemus: idcircd Cychi penhi
Pblyphemus aphd/Nafonem huiufee alitis plumis mdUiorem aitrjmojjjnes.
efle Galateamhoc verfui f bUta.\\.

Mollior & Cycniptumis, & lab%e coaBo.
jRoftro eft parum turbinato, in extremirate obtufo, quod Ouitiius R0itrum»
etiam ihnuit,in Cychi in hahc alitem cbnuerfi fabula,dum ait: Te.
net osfineacUminerofirum'. cblprcrutilo, vel iuffo potius, in chius
fummaparte.qua capiticommittiturihigerrimurh tuberculum.at-
que idrotundum,& inroftrum feinflec1:ens,exiftit.Eftautem ficu- behtes.
ti Anferi etiam ferratum, vx annotat Albertus,& falcis inftar dfcnta-
tum. Aflerithic Cycnuinvltimis .etatisarmis habere dentes.quod
profedoabalio nemiheprodituelt :imo vero* Plinius nulli V<*lti**.gUh}6.%iU
cm dentes effe ait,pta.terqUa Vefpertiiiohi.ColIuni eft longiflitrfu j
& Vigintiodlo vertebris conftans, quareabhHomero hsxiffleip(&, h itiad.B.
id eft, lohgurh collum habens appofitiffimo epithetcl nuncupatur: ]
&i KUripides^t)X^v^A/«/«xujevMfimilicerappellat.HuiuslohgitUi i i^jphi^
dihis ctiammeminitOuidiusjinquiehs: Coltumque kpetiaretonge Collum cUr
potrigitur. De vfu, atqueneceflitatehuiusproceritattsadmoduni iohguht ha-
eleganter ita difTetit facundiflimus k D.Ambiofius: Cygntti quoquei beant

ane

°rig-rer huncupantgcntililinguaquicquidcandidumeft. IuuenalisCycnu
bs n'grumdemulietediuite,acpudica, tanqua rara,vclpotiuS, quam

t£t£r'f< u0nrcperias,dixit,vtiin j>rc)Uerbiisdicctur,& b alibi perantiphra-
ctcg- fim,N^««w,inquit,^AthlAntavocamus, Aethiopem Cycnum. cVcr-
gilius quoque Galateam Cycnu candtdiortm dixit, hoc verfu ;
dj^ CandidtorCycniSihederaformofioralba.

Zouf""1'*-' ^uiufrcalDcdimsCotuumolimfo
alb^Us olirh gerab Apolline fadus eflet:

NAmfuit h&c quondam niueis drgentea pennti

Ales, vt &quareitotctt finelabe Columbas.

Necfefuaturts vigiti capiiolia voci
^eiJtiri Cederet Anferibut, nec amantiftuminaCycno.

CyClJ(i cUr SicLehtihhmquendam nomine feuem,quod eanos capillos tiri-
C0ruuS ^ gcret,vt videreturiuficnis jMartialis admodumlepideexCycnd
^Us. S coruumfa<^umeflehoc;diftichdcaJiit: „y.

Mentifis iuuenem ttn%ti%fyntini, caj>tiiit'&

> Tamfubito Cofuus, quimodoCycnmerai
^Alibiiitiam puelhi: <candorem innuens, eam Cycnb candidioreiii

iacpit,cUrprocefierecoUo^aiur,iHpromptu efi.viquiaetfpaulofegniof k iib.liexami
torpore,necfacilepoteSiaqudrum inferiorapenetrare,cefuuem esciendit e.ii.
ddpr&dam, qu&qUdfi bfeuiatotius cotpotis efidm, quam inuenetii, ta-
piat\aique eruat e ptofundo^dde & iUud.quiafudutor, & magvs canorus
pctfrocerdmodulutcoUadifimgUttUt, &logioreexettiiationepuriorlon-
gerefultat. Memihiteiufdemneceffitatiscolli /Tulliusjnaturafa- 1 lib.denat.
gacitatem, vtpote,quaj nullibi deficit j hullibt exuberat,adrhirahSj Deor.
Enumerare,inquit ,pojfum adpdfium capeffendum ,c'onficiendumque, NatUrijfaga*
qu&fit infigur 'uanimantium,&qudmfoters *fubiilifquedefcriptiopar- citas\
tium, quamque admirabilts fabrica membrorum. £t fubihde enu-
rrierata modorum diUerfitate * quibus animantia ad paftum capef-
fendhmVtUntur j qubtundaminquit, efleeamhumilitatem, vt ti- ,
bumterreftremroftrisfacaic-cbhtingant,qua: veroaltidta funt, vc
Cychi,/Grues, Anieres, & Cameli, adiuuaricollorumprbcern:ate,s"
j5 Euftatnius quoque & Varinus, Homerum inteipretahtesi quod Pedes cUt
CyghumbsXtffi&pov vocet,eundem huncvfum exealohgitudthe mcbrana m-
coliigunt, quiafcilicetj velut lineae pifcatoria: vfum ih aqua porre- terfepiahtuti
cTtumpraebeat. Pedes nonipfetantumjfedc£eter£ quoqueauesj
qUx natahdi Vfnm habent, & confuetudinerri latoSj &.rhembrdna
quiidam digttbs ebrum copulatbs obtinet,atc|ue coniuhctbs,cUius
memiiiit OuidiuSi dum att: E^igiiofqueligatiun^urarubentes: In
qUor>ariteradmitabilispatet tatiohatUrx, vt ad hatandum adiu-
menta habeant idoheaj^qub meliUspoffint d-quis fuperriarare, &
qUafiremisquibufdam jita pcdibuSjmembi?ana5 illius extenfibne

^ot4tju. ^ixit- ToiocandiktorpueUaCycnd.. Cttfnitaquetalis,qualempr*di- latibribiis,aquarotoflueritapropttlfeht. Albertus,&author^»4- Pedttrri vfus
c M(,jnmiifr™niK: Hnratius vero nihilominus purpu- iutarerUm eiufcemodi auiuitt genus exiftimant vnopede vtiprb

r~ remoadpromouehdum hatatum, alteropro corporisfuiguberna-
* culo:qu«fanefehtetttia a veromihi minirheaitena videtur. Egb Exada de-
miffum mihiabexcellentiffimo AJ|honfQ Cataheoliqui t.Unc ttm- fcripcio.
pons terratia: medicinam primo-3ioitU^b$^batur,ita-S#triter de- Color,
fcripfi. Corpustotum vridiqttaqtte fnifofmes cinereicolorispltt-
toi integebant: eratcriimannicuittS,atttUatuminot. Primoenim
anno,teite AlbertOjCbloris eft cinetei»eiapfo vero anno candidifli-
mttseuadit. Peudebatlibras vigintiquatuor. Dodrantesbciberat
E longusjftaturam humanam «quaris. CbllumehimtbtiusCrcliqui Mdfijttttdd
cofppris longitudine explet menfura dodfahtttm quatuor j quo c0jju °4
.'tahquam pifcatoria lihea vfus c fundo commodepabulum hattrire '
poflit.Roitrttm habebatfex digitoslongurri, inariumforaminibusji /t
fupetne^d finem vfque nigrum < c&tera cartilagine cafhis colbte "cum*
Veftitum.InfetiormandibulatOtanigrefcebatfrohtisfine,&roftri
principio vtrihqtte macttlam nigram,qu£ in triangulttm fttmmi ro-
ftridcprcfla,acxqualifuperficiecoeunt,eft videreinter quasfului
colorisplumuljefrontemihfignittht. Latefa vtrittfqnetofttiintc-
rius fetrata, palatum quoq; medium denticulorum mlongum po-
fitorumordiheafperum.reliqua etiampaffimfcabrum. Linguarri
mediam fuictts denticulispalatum mediumfecantibus refpondehS
diuidit,& ipfe properadicemfcabcr.Sicttti capitisicoahic eipreffi

cauimus,candorisfi'tCygnus. Horatius veronihilominuspUrpu^
PUtPUr teumaPPcllct, multitam Poetje interpreteSj quam alii etiam viri
djXctjtCUni docTri in diuerfim.odas fententiasabriptuntur..Etenim nbnhulli fy-
ttecdochen.effearbitranturjparte prototbaflumpta, atque ita vo-
caffc Poetam;quod pedes Itabeat rubfoSi Sedltiprjeterquam.quod
CyCh| , toto,vtaiunt,Cb2lo,ertant,CycnbW?»uUht, qiibd ineohoneftre-
Oigtjf PeucS perirc. Sttnt chimpedeSeiaterrimijtantumabeft.Vtfihtiubti. Alii
iocum eundcm Velut mendofum hituntut teftituere,fed cum refti-
t tUuht^ttertuht potius, & fenfurii , inrchtumqueattthbriscorfum-

ful ht4 iri- Pu^- ^°rum aUtem alii pro pttrpureis, legUht toarmoreiSjalii por-
lj °rP.hy^P^y«i^qu^nimiruvocabulo-Cythera irifula Veoeri facra'ttotoina-
^ifta, . batur j ac^ijpro Cycnis porphyriisihtelligehdi fiht Cycniilli Diua»
confecratl.vNon defuntr alii,qui legunt quiderh pttfpureis, fed pur-
pureosCvghosinterp.retanturregales, hOceft,Venerisalites. Ego
fanehorunVomnium opinione ranqttam erroheamexplodendam
Pur cenfeo, lttbehfque in eorUto bpinibncm co, qui Gycnos purpttreos

Suid CUrrt* VcrtUut, pulchros, ac egregie refplendentes. Veteres enim rem ali-
icCr VCtercs ^m Pulcr>ram, & fplendtdam fignificatttri honnunquam elegan-
eot. fjljleporifque caufa purpuream huhcupare folent.quemadmbdum
iOTumeris ferc clafficorum attthotttmjqttotumcumque.&aximc
Vero Poctatum, authoritatibus cohfirrhare poffim: verum quia &
locu3,& tcmpus id ptohibeat, quafdam tanttttomodo adducatojne